Kontrolerzy Ruchu Lotniczego FAKTY Siadaj proszę pogadamy
Kontrolerzy Ruchu Lotniczego FAKTY
Siadaj proszę pogadamy
Piotr Wujec
W dobie dyskusji o Centralnym Porcie Lotniczym i polskiej przestrzeni powietrznej, mając na uwadze dyskusyjny poziom przekazów medialnych, chcę otworzyć cykl artykułów bazujących na mojej praktyce.
Cykl "Siadaj proszę pogadamy" poświęcam różnym zagadnieniom, które mają związek z historią lub na odwrót, spojrzeniu przez pryzmat historii na sprawy bieżące.
Kontrolerzy Ruchu Lotniczego są jedną z wielu grup zawodowych zatrudnionych w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP).
PAŻP jest państwową osobą prawną.
Kilka ogólnych informacji o grupie zawodowej kontrolerów ruchu lotniczego.
1. Czym są i czym się zajmują kontrolerzy ruchu lotniczego?
W skrócie odpowiadam.
Kontrolerzy Ruchu Lotniczego (KRL) są w Polsce kilkusetosobową grupa zawodową.
KRL odpowiadają za kierowanie ruchem lotniczym przelatującym nad naszym krajem lub lądującym w Polsce. Obok nich za cywilny ruch lotniczy w polskiej przestrzeni odpowiadają też informatorzy FIS (służba informacji powietrznej), którzy mają jednak inne, mniej atrakcyjne, warunki wynagradzania oraz pracy niż KRL, szerzej omówię różnice w osobnym artykule na moim blogu.
2. Wykształcenie KRL.
W celu zostania kontrolerem ruchu lotniczego nie ma potrzeby posiadania wyższego wykształcenia, wystarczy odpowiedni stan zdrowia, wykształcenie średnie oraz zdanie zawodowego egzaminu wraz z odbyciem zawodowego kursu prowadzonego przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej. Wymagana jest dobra znajomość języka angielskiego.
Każdy KRL posiada uprawnienia wpisywane do specjalnej osobistej „licencji”, które co jakiś czas jest zobligowany "odnawiać" (temat ten omówię osobno).
Możliwość wykonywania pracy na stanowisku wiąże się z koniecznością poddawania się badaniom lotniczo lekarskim (wymagany jest jednak niższy poziom badań niż dla pilotów). Ponadto KRL co jakiś czas podchodzą do egzaminów zawodowych, wynikających z przepisów lub warunkujących zmianę miejsca pracy. Podobne wymogi zdrowotne i konieczności zdobywania wiedzy dotyczą informatorów FIS.
3. Warunki pracy.
Kontrolerzy ruchu lotniczego pracują 30 godzin tygodniowo. KRL korzystają z dodatkowego płatnego urlopu w wymiarze 2 tygodni w roku nazywanego „obozem kondycyjnym”, który nie jest obozem lecz urlopem (urlopu tego są pozbawieni inni pracownicy PAŻP, np. informatorzy FIS).
4. Wynagrodzenie KRL.
Kontrolerzy ruchu lotniczego należą do najlepiej zarabiających pracowników w Polsce, a zarazem mających jedne z najlepszych świadczeń socjalnych (wysokie ubezpieczenia i bardzo długi urlop, tj. do urlopu z kodeksu pracy plus należy doliczyć dwa tygodnie (omówiony w pkt. 3).
Zgodnie z Regulaminem Wynagradzania PAŻP wynagrodzenie polskich kontrolerów ruchu lotniczego jest zróżnicowane sięgając w wielu wypadkach kilkudziesięciu tysięcy PLN miesięcznie. Do tego wynagrodzenia należy doliczyć dodatkowe kwoty wypłacane z tytułu szeregu zmiennych składników indywidualnego wynagrodzenia każdego KRL. Najwięcej zarabiają KRL pracujący w Warszawie.
W roku 2017 kontrolerzy ruchu lotniczego w poszczególnych grupach otrzymali istotne podwyżki wynagrodzeń sięgające nawet ok. 20%, zarówno na skutek decyzji Prezesa PAŻP, jak i porozumień będących wypadkową ustaleń Prezesa PAŻP z poszczególnymi związkami zawodowymi reprezentującymi KRL. W ich wyniku zwiększyła się rozpiętość wynagrodzeń pomiędzy pracownikami PAŻP. Widać w PAŻP olbrzymie wpływy związków zawodowych, które potrafią dyktować swoje warunki.
Wynagrodzenie indywidualne kontrolera ruchu lotniczego (KRL) zależy od szeregu czynników, np.: jednostki organizacyjnej, w której pracuje (patrz pkt. 5 poniżej), miejsca pracy (miasto), posiadanych uprawnień, zajmowanego stanowiska, natężenia ruchu lotniczego oraz stażu pracy.
Istotnym jest fakt, iż KRL zachowują prawo do istotnej części dotychczasowego swojego wynagrodzenia obejmując stanowiska związane z pracą biurową.
5. Kontrolerów Ruchu Lotniczego można podzielić na kilka grup w zależności od miejsca pracy:
TWR Warszawa (wieża) , fot. Piotr Wujec
5.1) kontrolerów pracujących na wieżach (TWR- wieża, wieża widoczna na każdym z lotnisk) - ta grupa zajmuje się m.in. operacjami startu i lądowania;
PAŻP sala operacyjna w Warszawie, miejsce pracy kontrolerów "ACC", "APP" oraz informatorów "FIS". fot. Piotr Wujec
5.2) kontrolerów pracujących na zbliżaniu (APP- zbliżanie) zajmuje się m.in. – ujmując skrótowo – przygotowaniemdo lądowania samolotów zbliżających się do lotniska (przy czym organizacyjnie KRL i ich stanowiska pracy, czyli "zbliżanie", nie jest położne na każdym polskim lotnisku lecz jedynie na wybranych lotniskach);
Polska Agencja Żeglugi Powietrznej sala operacyjna w Warszawie. fot. Piotr Wujec
5.3) kontrolerów obszaru (ACC – obszar), ich miejsce pracy znajduje się na sali operacyjnej w warszawskiej siedzibie PAŻP. Obszar zajmuje się ruchem lotniczym przelatującym nad Polską;
5.4) osobną liczną grupą obejmującą KRL zbliżania i wieżowych są kontrolerzy pełniący służbę poza Warszawą, pomiędzy nimi a KRL pracującymi w Warszawie występują różnice, m.in. w wysokości wynagrodzeń.
6. Reprezentacja.
Kontrolerzy ruchu lotniczego są obecnie reprezentowani przez kilka organizacji związkowych. Osobną organizację związkową mają KRL zatrudnieni w tzw. terenie, inną pracujący na warszawskiej TWR, a jeszcze inną KRL warszawskiego zbliżania i obszaru.
Jeszcze kilka lat temu środowisko kontrolerów ruchu lotniczego reprezentował tylko jeden związek, tj. Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZKRL), którego miałem przyjemność być jedynym prawnikiem od początku 2007 r. (też w procesie powstania PAŻP) do jesieni 2009.
Podziały środowiska KRL widoczne do dziś spowodowały, z tego co mi wiadomo, podejmowane od 2010 roku, decyzje Zarządu Związku ZZKRL. Skutkiem ich było powstanie, istniejących do dziś, organizacji związkowych reprezentujących rożne grupy KRL. Obserwując z perspektywy czasu zachodzące zmiany podział ten miał sens.
Piotr Wujec
Warszawa, 26 września 2017 r.
O autorze: Piotr Wujec - pasjonat łażenia po górach i żagli (sternik jachtowy), miłośnik rodzinnego miasta Warszawy, pasjonat lotnictwa, ukończył Zarządzanie Infrastrukturą Lotniczą na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki, Prawo Lotnicze na Uczelni Łazarskiego oraz kurs szybowcowy Aeroklubu Warszawskiego.
Zawodowo Piotr Wujec jest prawnikiem, absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego, doktorantem w Instytucie Prawa Upadłościowego i Restrukturyzacyjnego Uczelni Łazarskiego. Doświadczenie autora:
Kontrolerzy Ruchu Lotniczego są jedną z wielu grup zawodowych zatrudnionych w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP).
Wszyscy polscy kontrolerzy ruchu lotniczego pracują w jednej firmie tj. Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) powołanej do życia dnia 1 kwietnia 2007 r. specjalną ustawą.
PAŻP jest państwową osobą prawną.
PAŻP jest państwową osobą prawną.
Kilka ogólnych informacji o grupie zawodowej kontrolerów ruchu lotniczego.
1. Czym są i czym się zajmują kontrolerzy ruchu lotniczego?
W skrócie odpowiadam.
Kontrolerzy Ruchu Lotniczego (KRL) są w Polsce kilkusetosobową grupa zawodową.
KRL odpowiadają za kierowanie ruchem lotniczym przelatującym nad naszym krajem lub lądującym w Polsce. Obok nich za cywilny ruch lotniczy w polskiej przestrzeni odpowiadają też informatorzy FIS (służba informacji powietrznej), którzy mają jednak inne, mniej atrakcyjne, warunki wynagradzania oraz pracy niż KRL, szerzej omówię różnice w osobnym artykule na moim blogu.
Praca KRL wymaga szczególnych predyspozycji oraz niszowej wiedzy.
KRL pracują pozostając na ziemi kontrolując ruch w polskiej przestrzeni powietrznej, wydając polecenia pilotom lecącym w strefie (sektorze) kontrolowanym przez kontrolera. Polecenia KRL muszą być wykonywane przez pilotów.
2. Wykształcenie KRL.
W celu zostania kontrolerem ruchu lotniczego nie ma potrzeby posiadania wyższego wykształcenia, wystarczy odpowiedni stan zdrowia, wykształcenie średnie oraz zdanie zawodowego egzaminu wraz z odbyciem zawodowego kursu prowadzonego przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej. Wymagana jest dobra znajomość języka angielskiego.
Każdy KRL posiada uprawnienia wpisywane do specjalnej osobistej „licencji”, które co jakiś czas jest zobligowany "odnawiać" (temat ten omówię osobno).
Od posiadanych uprawnień zależy zakres pracy, jaką może wykonywać dany kontroler ruchu lotniczego.
Możliwość wykonywania pracy na stanowisku wiąże się z koniecznością poddawania się badaniom lotniczo lekarskim (wymagany jest jednak niższy poziom badań niż dla pilotów). Ponadto KRL co jakiś czas podchodzą do egzaminów zawodowych, wynikających z przepisów lub warunkujących zmianę miejsca pracy. Podobne wymogi zdrowotne i konieczności zdobywania wiedzy dotyczą informatorów FIS.
Możliwość wykonywania pracy na stanowisku wiąże się z koniecznością poddawania się badaniom lotniczo lekarskim (wymagany jest jednak niższy poziom badań niż dla pilotów). Ponadto KRL co jakiś czas podchodzą do egzaminów zawodowych, wynikających z przepisów lub warunkujących zmianę miejsca pracy. Podobne wymogi zdrowotne i konieczności zdobywania wiedzy dotyczą informatorów FIS.
3. Warunki pracy.
Kontrolerzy ruchu lotniczego pracują 30 godzin tygodniowo. KRL korzystają z dodatkowego płatnego urlopu w wymiarze 2 tygodni w roku nazywanego „obozem kondycyjnym”, który nie jest obozem lecz urlopem (urlopu tego są pozbawieni inni pracownicy PAŻP, np. informatorzy FIS).
KRL pracują m.in. kontaktując się z załogami statków powietrznych celem „prowadzenia” samolotów w przestrzeni powietrznej, tak aby między poszczególnymi samolotami była zachowana bezpieczna odległość (separacja). KRL na wieży pracują obserwując statki powietrzne, drogi startowe i drogi kołowania oraz monitory. Natomiast na zbliżaniu i obszarze KRL pracują obserwując monitory pokazujące ruch w poszczególnych sektorach, na które jest podzielona Polska.
4. Wynagrodzenie KRL.
Kontrolerzy ruchu lotniczego należą do najlepiej zarabiających pracowników w Polsce, a zarazem mających jedne z najlepszych świadczeń socjalnych (wysokie ubezpieczenia i bardzo długi urlop, tj. do urlopu z kodeksu pracy plus należy doliczyć dwa tygodnie (omówiony w pkt. 3).
Kontrolerzy ruchu lotniczego należą do najlepiej zarabiających pracowników w Polsce, a zarazem mających jedne z najlepszych świadczeń socjalnych (wysokie ubezpieczenia i bardzo długi urlop, tj. do urlopu z kodeksu pracy plus należy doliczyć dwa tygodnie (omówiony w pkt. 3).
Zgodnie z Regulaminem Wynagradzania PAŻP wynagrodzenie polskich kontrolerów ruchu lotniczego jest zróżnicowane sięgając w wielu wypadkach kilkudziesięciu tysięcy PLN miesięcznie. Do tego wynagrodzenia należy doliczyć dodatkowe kwoty wypłacane z tytułu szeregu zmiennych składników indywidualnego wynagrodzenia każdego KRL. Najwięcej zarabiają KRL pracujący w Warszawie.
W roku 2017 kontrolerzy ruchu lotniczego w poszczególnych grupach otrzymali istotne podwyżki wynagrodzeń sięgające nawet ok. 20%, zarówno na skutek decyzji Prezesa PAŻP, jak i porozumień będących wypadkową ustaleń Prezesa PAŻP z poszczególnymi związkami zawodowymi reprezentującymi KRL. W ich wyniku zwiększyła się rozpiętość wynagrodzeń pomiędzy pracownikami PAŻP. Widać w PAŻP olbrzymie wpływy związków zawodowych, które potrafią dyktować swoje warunki.
Wynagrodzenie indywidualne kontrolera ruchu lotniczego (KRL) zależy od szeregu czynników, np.: jednostki organizacyjnej, w której pracuje (patrz pkt. 5 poniżej), miejsca pracy (miasto), posiadanych uprawnień, zajmowanego stanowiska, natężenia ruchu lotniczego oraz stażu pracy.
Istotnym jest fakt, iż KRL zachowują prawo do istotnej części dotychczasowego swojego wynagrodzenia obejmując stanowiska związane z pracą biurową.
Istotnym jest fakt, iż KRL zachowują prawo do istotnej części dotychczasowego swojego wynagrodzenia obejmując stanowiska związane z pracą biurową.
KRL posiadają ponadto prawo do innych świadczeń występujących w PAŻP, w tym dodatkowe gratyfikacje finansowe ze strony PAŻP za udział w projektach PAŻP, które wykonują w ramach pracy dla PAŻP.
5. Kontrolerów Ruchu Lotniczego można podzielić na kilka grup w zależności od miejsca pracy:
 |
| TWR Warszawa (wieża) , fot. Piotr Wujec |
5.1) kontrolerów pracujących na wieżach (TWR- wieża, wieża widoczna na każdym z lotnisk) - ta grupa zajmuje się m.in. operacjami startu i lądowania;
 |
| PAŻP sala operacyjna w Warszawie, miejsce pracy kontrolerów "ACC", "APP" oraz informatorów "FIS". fot. Piotr Wujec |
5.2) kontrolerów pracujących na zbliżaniu (APP- zbliżanie) zajmuje się m.in. – ujmując skrótowo – przygotowaniemdo lądowania samolotów zbliżających się do lotniska (przy czym organizacyjnie KRL i ich stanowiska pracy, czyli "zbliżanie", nie jest położne na każdym polskim lotnisku lecz jedynie na wybranych lotniskach);
 |
| Polska Agencja Żeglugi Powietrznej sala operacyjna w Warszawie. fot. Piotr Wujec |
5.3) kontrolerów obszaru (ACC – obszar), ich miejsce pracy znajduje się na sali operacyjnej w warszawskiej siedzibie PAŻP. Obszar zajmuje się ruchem lotniczym przelatującym nad Polską;
5.4) osobną liczną grupą obejmującą KRL zbliżania i wieżowych są kontrolerzy pełniący służbę poza Warszawą, pomiędzy nimi a KRL pracującymi w Warszawie występują różnice, m.in. w wysokości wynagrodzeń.
6. Reprezentacja.
Kontrolerzy ruchu lotniczego są obecnie reprezentowani przez kilka organizacji związkowych. Osobną organizację związkową mają KRL zatrudnieni w tzw. terenie, inną pracujący na warszawskiej TWR, a jeszcze inną KRL warszawskiego zbliżania i obszaru.
Jeszcze kilka lat temu środowisko kontrolerów ruchu lotniczego reprezentował tylko jeden związek, tj. Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZKRL), którego miałem przyjemność być jedynym prawnikiem od początku 2007 r. (też w procesie powstania PAŻP) do jesieni 2009.
Kontrolerzy ruchu lotniczego są obecnie reprezentowani przez kilka organizacji związkowych. Osobną organizację związkową mają KRL zatrudnieni w tzw. terenie, inną pracujący na warszawskiej TWR, a jeszcze inną KRL warszawskiego zbliżania i obszaru.
Jeszcze kilka lat temu środowisko kontrolerów ruchu lotniczego reprezentował tylko jeden związek, tj. Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZKRL), którego miałem przyjemność być jedynym prawnikiem od początku 2007 r. (też w procesie powstania PAŻP) do jesieni 2009.
Podziały środowiska KRL widoczne do dziś spowodowały, z tego co mi wiadomo, podejmowane od 2010 roku, decyzje Zarządu Związku ZZKRL. Skutkiem ich było powstanie, istniejących do dziś, organizacji związkowych reprezentujących rożne grupy KRL. Obserwując z perspektywy czasu zachodzące zmiany podział ten miał sens.
O autorze: Piotr Wujec - pasjonat łażenia po górach i żagli (sternik jachtowy), miłośnik rodzinnego miasta Warszawy, pasjonat lotnictwa, ukończył Zarządzanie Infrastrukturą Lotniczą na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki, Prawo Lotnicze na Uczelni Łazarskiego oraz kurs szybowcowy Aeroklubu Warszawskiego.
Zawodowo Piotr Wujec jest prawnikiem, absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego, doktorantem w Instytucie Prawa Upadłościowego i Restrukturyzacyjnego Uczelni Łazarskiego.
Doświadczenie autora:
Piloci LOT mogą tylko pomarzyć o warunkach pracy kontrolerów ruchu lotniczego. Oby jak najwięcej było takich opisów faktów. Nie rozumiem w jaki sposób sobie to w PAŻP kontrolerzy tyle pozałatwiali, no i co na to podatnicy? Od kilku lat tanieje nam państwo:)
OdpowiedzUsuńElita, elit. Zarabiają oni więcej niż premier. Nie wiem kto ma na głowie większą odpowiedzialność. Tekst ciekawy.
OdpowiedzUsuńNie daj się! Walcz o tych kontrolerów lotnictwa jak zawsze i pamiętaj uważaj na przyjaciół i tych co bronisz... Oni bywają bardzo mało wdzięczni i pozbawieni lojalności. Pamiętasz nasze negocjacje w zakładach energetycznych? Tyle wywalczyłeś, stworzyłeś Komitet Obrony Dystrybucji... a w zamian odstrzelili Ciebie z 10 lat temu. Uważaj!
OdpowiedzUsuńNo i co odwołał Prezes PAŻP tego kierownika, o którym Pan mówił w mediach?
OdpowiedzUsuńW PPL mówią sporo.
Podobno udało się Jego odwołać tym Pańskim związkowcom. Tego kierownika. Jacek Martynek o ile dobrze pamiętam to ten kierownik wieży przez którego ten cały cyrk. O jego odwołanie Wam chodziło?
Od tygodnia brak informacji w mediach co w tym PAŻP.
Co taka cisza? Stało się cos?
Może związkowcy się przestraszyli?
Masę ludzi leci gdzieś na Wigilię i Nowy Rok warto ich poinformować.
Piotr Wujec zniknął z mediów, pojawił się w TVN 24 Jacek Dragić, jest jeszcze ten Prezes PAŻP Janusz Janiszewski i mega cisza.
Jacek Martynek Head of Approach (APP) PANSA, PAŻP
OdpowiedzUsuńsprawdziłem w Google, pojawia się Jacek Martynek na stronie Targi Kielce w 2019 r. Jest tam prelegentem.
Panie Piotrze ma Pan rację w mediach faktycznie Jacek Martynek to Kierownik APP (zbliżania).
Z jakiego powodu Pan Jacek Martynek został szefem warszawskiej wieży (TWR)? Dobre pytanie do Prezesa PAŻP.
Ma Pan przechlapane Panie Piotrze bo to naprawdę tzw. mega wielka sprawa.
Janusz Janiszewski Prezes PAŻP, o takim samym nazwisku jak gen. Janiszewski, który wprowadzał razem z gen. Jaruzelskim Stan Wojenny, jest tak jak ten generał Janiszewski z okresu komuny .... nie do ruszenia:). Podobnie jak Jacek Martynek kierownik tej warszawskiej wieży, który po całej awanturze mającej miejsce na warszawskiej wieży w grudniu 2019 r. .... jeszcze awansował na kierownika wszystkich wież w Polsce. Nie wiem z jakiego powodu związkowcy zamilkli w mediach już w kilka dni po siłowym działaniu Prezesa PAŻP, nagle Wujec prawnik związku z mediów znikł wraz z wszelką informacją o tej sprawie. W miejsce Wujca pojawiła się nagle na rozmowach mec. Kinga Kowalska doradzająca do dziś Związkowi Zawodowemu Kontrolerów, brak jej w mediach, była za to przy rozmowach. Prawniczka z kancelarii Jankowski Stroiński. Jedyny efekt zmian prawnika związku to cisza w mediach. Jak dla mnie wielka wygrana Prezesa PAŻP i PiS, że Wujca z pomocą związku się pozbyli z tej sprawy. Dobrze piszę? Z jakiego powodu Pan znikł? Może jakieś wyjaśnienia? Był Wujec za dobry i za dokuczliwy dla Prezesa, czy może inne powody?
OdpowiedzUsuńKontrolerzy ruchu lotniczego zarabiający po kilkadziesiąt tysięcy złotych miesięcznie to dziwna elita, bez wymaganego wyższego wykształcenia, za to pełna buty. Po co ich bronić? Zastanawiam się jak ich wielkie pensje, za raptem 7 godzin pracy dziennie (30 godzin tygodniowo), wyglądają dziś, gdy ruch lotniczy stoi. Mega ciekawa sytuacja - brak lotów samolotów. Wstrzymanie lotów z powodu epidemii. Tak się zastanawiam, że może to kara za próżność kontrolerów ruchu lotniczego z Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej?
OdpowiedzUsuńKarygodny jest wysoki poziom wynagrodzeń pracowników PAŻP i ostatnia podwyżka opłat (terminalowych, tj. Terminal Navigation Charges i opłat trasowych, tj. Enroute Navigation Charges) wprowadzona przez PANSA (PAŻP), podniesienie cen aż o 37% od 1 stycznia 2022 roku, mimo pandemii. Każdy z nas pasażerów zapłaci za dobrostan ludzi w PAŻP! Nawet Prezes linii lotniczych Ryanair Michael O'Leary napisał list do premiera... w sprawie tego karygodnego pomysłu Prezesa Janiszewskiego. Nic nie zdziałał. Praktyka od lat pokazuje jak silną pozycję ma Prezes PAŻP Janusz Janiszewski dziś za rządu PiS, tak jak 40 lat temu inny Janiszewski, gen. Michał Janiszewski, prawa ręka gen. Jaruzelskiego w okresie Stanu Wojennego. Smutne to dla nas pasażerów.
OdpowiedzUsuńZastanawiające jest zawsze ta wyniesiona z głębokiej komuny typowo polska zawiść do każdego, któremu dobrze się wiedzie. Ja bym nie chciał być operowany przez słabo opłacanego i przepracowanego przez nadgodziny chirurga, i tak samo nie chciałbym lecieć samolotem, który kontroluje słabo opłacany kontroler, który zamiast odpowiednio odpoczywać między dyżurami będzie dorabiał gdzie indziej.
UsuńBulwersuje cię się, że kontroler zarabia więcej niż premier. No cóż, jak premier,.minister, prezydent , przez NBP itd. się pomyli to zwykle nic strasznego się nie stanie, złą legislację da się przegłosować, złe decyzje administracyjne odkręcić. A jak historia pokazuje błąd kontrolera może oznaczać śmierć nawet kilkuset osób w ciągu minut od popełnienia tegoż błędu. Niewielu chciałoby brać na siebie taką odpowiedzialność i niewielu ma takie predyspozycje, żeby ogarniać na raz ruch nawet kilkunastu samolotów w określonej przestrzeni powietrznej. No ale zza klawiatury to każdy internetowy mędrek wie najlepiej.