Ochota historia i geografia dzielnicy (zarys). Warszawa 25

 

Ochota historia i geografia dzielnicy (zarys). Warszawa 25

Ochota to dzielnica Warszawy położona na południowy zachód od dzielnicy Śródmieście (Centrum Warszawy). Pierwsze wzmianki historyczne o Ochocie mają kilkaset lat. 

Ochota, ul. Bitwy Warszawskiej 1920 roku fot. Piotr Wujec

Najważniejszą historycznie ulicą Ochoty jest ulica Grójecka. 

fot. Piotr Wujec

Dawniej była to ulica, droga prowadząca do mazowieckiego miasta Grójec, położonego w Ziemi Czerskiej Księstwa Mazowieckiego, więcej o Mazowszu w tym moim wpisie:

https://wujec.blogspot.com/2023/01/mazowsze-krotko-o-historii.html

1. Nazwa

Nazwa tej dzielnicy pochodzi od nazwy karczmy „Ochota”, dziś nie istniejącej. Dawniej stała ta karczma na rogu dzisiejszych ulic Grójeckiej i Kaliskiej, vide zdjęcie poniżej.

fot. Piotr Wujec

fot. Piotr Wujec

2. Ochota w Warszawie

Ochota wewnątrz wałów miejskich broniących miasto Warszawę znalazła się już w drugiej połowie XVIII wieku.

Ochota odegrała dużą rolę (polskie forty leżące na terenie Ochoty) podczas obrony Warszawy przed atakiem na moje miasto armii pruskiej i armii rosyjskiej w 1794 r. (podczas Powstania Kościuszkowskiego). Obroną umocnień na obszarze dzisiejszej Ochoty dowodził wówczas doskonały inżynier i dowódca gen. Tadeusz Kościuszko.

źródło domena publiczna 

Również podczas Powstania Listopadowego (1831 rok) umocnienia Ochoty były bronione przez polską armię (armię Królestwa Polskiego), wówczas szturmowali Warszawę Rosjanie. O tych walkach napisałem w tym moim wpisie, gdzie też są mapy umocnień Warszawy w 1831 roku:

https://wujec.blogspot.com/2022/08/dla-jednych-reduta-56-dla-innych-koscio.html

Mapa poniższa pokazuje Ochotę i podział administracyjny miasta, w okresie gdy Warszawa była zajęta przez Niemców 1915-1918 r.

Mapa Warszawy 1917 rok 

Wcześniej Ochota, tak jak cała Warszawa, stanowiła od 1815 roku do 1915 roku część Cesarstwa Rosyjskiego, z przerwą wolnej od Rosjan Warszawy podczas Powstania Listopadowego (1830-1831 r.).

3. Okres II Rzeczpospolitej Polskiej (1918-1939)

Przed 1939 rokiem Ochota stanowiła część miasta Warszawy.

Warszawa była podzielona przed II Wojną Światową na cztery starostwa. 

W jednym ze starostw warszawskich, w Starostwie Południowym, jednym z okręgów była Ochota. Warszawa w 1938 roku była podzielona na 26 okręgów.

W 1938 roku Sejm RP uchwalił zmiany podziału administracyjnego Warszawy dzieląc miasto na dzielnice. 

Plan podziału Warszawy z 1938 roku, przyjęty przez Sejm RP. Nie wszedł w życie, Niestety atak Niemców i Rosjan w 1939 roku na Polskę, a potem okupacja Niemiecka Warszawy wykluczały możliwość wejścia w życie tego podziału. domena publiczna, fot. Piotr Wujec 

Niestety zmiany te nie weszły w życie z powodu zaatakowania Polski przez Niemcy i Rosję Sowiecką we września 1939 roku, a następnie niemieckiej okupacji Warszawy (Pragi do września 1944 roku a lewobrzeżnej Warszawy do 1945 roku).

Przez trzy tygodnie we wrześniu 1939 roku przez ulicę Opaczewską na Ochocie biegła linia frontu pomiędzy broniącymi Warszawy żołnierzami polskimi a atakującymi miasto Niemcami.

W tym miejscu ulicę Grójecką na Ochocie przedzielała polska barykada we wrześniu 1939 roku, broniąca Warszawy przed Niemcami. fot. Piotr Wujec. 

4. Okres okupacji niemieckiej (1939-1945)

Niemcy okupowali warszawską Ochotę od dnia 28 września 1939 roku do dnia 17 stycznia 1945 roku.

Gigantyczna jest skala zbrodni dokonanych na Warszawiakach przez Niemców w dzielnicy Ochota zarówno podczas okupacji, jak i w okresie Powstania Warszawskiego. Liczne były na Ochocie dokonywane przez Niemców egzekucje uliczne Polaków, w tym kobiet i dzieci, Polaków przypadkowo idących ulicą i złapanych przez Niemców. 

Na Ochocie jest dużo miejsc upamiętniających niemieckie zbrodnie, których ofiarą byli polscy cywile. Miejsc takich jak to poniżej.

Jedno z dziesiątek miejsc na Ochocie gdzie Niemcy mordowali (rozstrzeliwali) cywili Polaków złapanych na ulicach Warszawy podczas "łapanek" w latach 1940-1944. fot. Piotr Wujec

5. Powstanie Warszawskie

fot. Piotr Wujec z monografii Powstanie Warszawskie

fot. Piotr Wujec

Osobnego omówienia wymaga rzeź Polaków oraz wielka ilość gwałtów dokonywanych na polskich kobietach i dziewczynkach przez Niemców, Rosjan i Ukraińców, jaka miała miejsce na terenie Ochoty w sierpniu 1944 roku. Mam wrażenie, że mało jest omawiana w literaturze historycznej oraz w szkołach, jest do tego pomijana przez polityków podlizujących się innym narodom, ta okrutna zbrodnia dokonana przez Niemców (Wermacht oraz niemiecka policja), Ukraińców (tzw. Banderowcy z SS Galizien) oraz Rosjan (z wspierającej Niemców armii gen. Własowa dowódcy RONA).

Można wybaczać lecz trzeba pamiętać. Moim zdaniem brak jest szans na pojednanie między narodami bez mówienia prawdy i bez zwykłego "przepraszam" ze strony oprawców. 

Polecam tą historyczną książkę o rzezi Ochoty w sierpniu 1944 r. Ze zbiorów autora fot. Piotr Wujec

Podczas Powstania Warszawskiego w sierpniu 1944 roku na Ochocie przed Niemcami broniły się dwie polskie reduty, jedna tzw. Reduta Kaliska a druga tzw. Reduta Wawelska, o nich napisze w osobnym wpisie na moim blogu.

fot. Piotr Wujec

fot. Piotr Wujec

6. Okres Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (1945-1990)

Ochota została w dużej mierze metodycznie zniszczona przez Niemców, co pokazuje poniższy fragment mapy z 1946 roku pokazującej zniszczenia Warszawy.

fot. Piotr Wujec

Ochota została wydzielona administracyjne jako samodzielna dzielnica Warszawy w 1951 roku.

Przez dziesiątki lat miasto Warszawa miało 7 dzielnic, w tym dzielnicę Ochota.

7. Okres III Rzeczpospolitej Polskiej (1990-2022)

W 1994 roku na skutek decyzji administracyjnych dzielnica Ochota została znacznie pomniejszona, z części dzielnicy Ochota powstał twór o nazwie Gmina Warszawa – Włochy (obejmująca dawne części Dzielnicy Ochota, tj.: Okęcie i Włochy). 

Mało tego z dzielnic Warszawy, w jej granicach do 1939 roku, w 1994 roku zrobili politycy sobie twór o nazwie Warszawa Centrum. 

Nikt nas Warszawiaków się o zdanie nie pytał. O ile dobrze pamiętam to rządził wówczas Premier Waldemar Pawlak z Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL) w koalicji z Sojuszem Lewicy Demokratycznej (dziś Lewica). 

W ramach kolejnej reformy z Włoch i Okęcia w 2002 r. powstała nowa dzielnica o nazwie Włochy, a dzielnica Ochota pozostała okrojona do dziś.

Dziś warszawska dzielnica Ochota to ponad 80 tysięcy mieszkańców (2021 r.).

Obecnie Ochota jest jedną z 18 dzielnic miasta Warszawy.

Dziękuję za uwagę

Piotr Wujec