Kościół św. Wincentego Ferreriusza w Borzęcinie Dużym. Mazowsze cz. 21. Christian heritage.

 

Kościół św. Wincentego Ferreriusza w Borzęcinie Dużym. 

Mazowsze, Gmina Stare Babice

Borzęcin Duży kojarzy się głównie z:

- Centrum Misji Afrykańskich,

- zlikwidowanym w 2011 r. 62 Dywizjonem Obrony Powietrznej WP (po 2010 roku nastąpiło „zwijanie” naszego WP poprzez redukcję liczby żołnierzy i jednostek, w ramach tego procesu Decyzją MON z dnia 28 stycznia 2011 r. rozformowano jednostkę w Borzęcinie Dużym dnia 21 grudnia 2011 r.).

Tymczasem w tej wsi znajduje się murowany zabytkowy kościół katolicki pod wezwaniem św. Wincentego Ferreriusza, z ciekawą bryłą w stylu eklektycznym.

Kościół św. Wincentego Ferreriusza w Borzęcinie Dużym. fot. Piotr Wujec AD 2023

Moim zdaniem jest to piękny  trzynawowy kościół:

z ładnymi dwoma wieżami,

z piękną rzeźbą Pana Jezusa autorstwa Antoniego Sodoła, umieszoną na frontonie.

Kościół św. Wincentego Ferreriusza w Borzęcinie Dużym. fot. Piotr Wujec AD 2023

Kościół św. Wincentego Ferreriusza w Borzęcinie Dużym. fot. Piotr Wujec AD 2023

Jest kościół w Borzęcinie Dużym okrążony ładnym murem i parkanem, z umieszczonymi w rogach parkanu czterema kaplicami. Niestety gdy fotografowałem ten kościół wczesną wiosną 2023 r. te kaplice były mało zadbane, vide zdjęcia poniżej.

Kościół św. Wincentego Ferreriusza w Borzęcinie Dużym. fot. Piotr Wujec AD 2023

fot. Piotr Wujec AD 2023

fot. Piotr Wujec AD 2023

fot. Piotr Wujec AD 2023

Widoczny na moich zdjęciach kościół został ufundowany w 1855 roku przez Wincentego i Teklę Rapackich, a jego bryła ulegała potem pewnym zmianom podczas kilku remontów, w tym wynikającego ze zniszczeń dokonanych przez Niemców (niemieccy naziści podobnie jak komuniści zwalczali katolicyzm, przypominam w Niemczech – Republice Weimarskiej – w 1933 roku katolicy stanowili mniejszość, tj. ok 25% obywateli Niemiec).

fot. Piotr Wujec AD 2023

Historia parafii w Borzęcinie Dużym

Pierwsza parafia we wsi Borzęcin Duży powstała po 1166 roku. Parafię tą utworzył podobno Książę Mazowiecki Konrad Mazowiecki. 

Do roku 1429 rzymskokatolicka parafia w Borzęcinie Dużym podlegała pod mazowiecki klasztor ulokowany w Czerwińsku nad Wisłą (Ziemia Czerska). 

Od 1450 roku parafia w Borzęcinie Dużym została podporządkowana pod warszawski kościół pw. Św. Jerzego (Kanonicy Warszawscy). 

Pierwszy o jakim wiemy kościół drewniany w Borzęcinie Dużym został zbudowany w 1254 r., był to kościół pod wezwaniem Św. Zygmunta.

Kolejny drewniany kościół w Borzęcinie Dużym ufundował w 1622 roku Biskup Żmudzki Stanisław Święcicki. Kościół ten stał aż do roku 1852, w którym to uległ zniszczeniu podczas pożaru.

W 1855 roku przez Wincentego i Teklę Rapackich został ufundowany obecny kościół murowany w Borzęcinie Dużym.

fot. Piotr Wujec AD 2023

Wieś Borzęcin Duży - krótka historia

Pierwsze zapisy historyczne o wsi Borzęcin Duży są z połowy XIII w. Historycy przyjmują, że wieś ta istniała już w XI w. Była to wieś szlachecka z folwarkiem.

Położenie

Wieś Borzęcin Duży jest położona na obszarze dawnej Ziemi Warszawskiej Księstwa Mazowieckiego, na zamieszkanych od wczesnego średniowiecza obszarach Równiny Łowicko – Błońskiej. Więcej informacji o Mazowszu jest w tym moim wpisie: 

https://wujec.blogspot.com/2023/01/mazowsze-krotko-o-historii.html

Borzęcin Duży leży na obrzeżach Puszczy Kampinoskiej, a część wsi jest w otulinie Puszczy Kampinoskiej.

Wieś ta jest położona przy historycznie kluczowym - dla Księstwa Mazowieckiego, a następnie po włączeniu Mazowsza do Korony, też dla Królestwa Polskiego - dawnym, tzw. Trakcie Królewskim - prowadzącym z Warszawy, na zachód w kierunku Wielkopolski przez Sochaczew. Dziś przez Borzęcin Duży przechodzi droga nr 580 prowadząca z Warszawy na Sochaczew.

Położenie wsi Borzęcin Duży na mapie Gminy Stare Babice, źródło strona Gminy Stare Babice

W okresie Królestwa Polskiego, o którego armii napisałem w tym moim wpisie https://wujec.blogspot.com/2022/08/powstanie-listopadowe-wojsko-krolestwa.html, w Borzęcinie Dużym był folwark oraz 36 domów (siedlisk), zamieszkanych przez blisko 400 Polaków.

Wieś Borzęcin Duży należała do szeregu właścicieli.

Do najbardziej znanych z nich należy przemysłowiec, który nabył Bożęcin Duży w drugiej połowie XIX w, był nim urodzony w Warszawie Władysław Edward Kronenberg, pochodzący z bogatej żydowskiej rodziny bankierów. On to po zbudowaniu jednej z największych fabryk Królestwa Polskiego (fabryka „Bełsztno” koło Częstochowy), zajął się muzyką i utworzył Warszawskie Towarzystwo Muzyczne. Natomiast pod koniec swojego życia zaangażował się On we Francji w polski ruch narodowy. Kronenberg był wyznania ewangelicko reformowanego (kalwinizm), z tego powodu brak jego działań w stosunku do budynku kościoła katolickiego w tej wsi, o ewangelikach na Mazowszu jest ten mój wpis:

https://wujec.blogspot.com/2023/03/cmentarz-olendrow-w-wilkowie-nad-wisa.html

Borzęcin Duży w 1944 roku

Wieś Borzęcin Duży padła ofiarą okrucieństwa ze strony Niemców w 1944 roku.

Podczas Powstania Warszawskiego walki z Niemcami trwały nie tylko w Warszawie, lecz też w Puszczy Kampinoskiej i jej okolicach. Puszcza Kampinoska była główną drogą przesyłania zaopatrzenia dla walczących przeciwko Niemcom w Warszawie, szczególnie na Żoliborzu, Polaków z następujących organizacji: AK (Armia Krajowa), NSZ (Narodowe Siły Zbrojne), NOW (Narodowa Organizacja Wojskowa) oraz AL (Armia Ludowa). Wymieniam je dla moich czytelników mniej zainteresowanych historią.

Transport zorganizowany przez AK (broni i amunicji do Warszawy i zarazem wycofywanie tą samą drogą z Warszawy rannych Polaków) drogami prowadzącymi przez Puszczę Kampinoską był możliwy tylko dzięki pomocy udzielanej Polakom przez Węgrów. Węgrzy to jedyny nam naprawdę przyjazny naród. Węgry walczyły po stronie Niemiec podczas II Wojny Światowej, a mimo to rząd węgierski odmówił wypowiedzenia wojny Polsce. Węgierskie formacje teoretycznie „pilnowały” Warszawy od strony Puszczy Kampinoskiej.

Niemcy gdy tylko zorientowali się jak bardzo Węgrzy pomagają Polakom, jak ważna jest Puszcza Kampinoska dla Powstania Warszawskiego, to podjęli szereg działań. Najpierw Niemcy rozstrzelali kilkudziesięciu węgierskich oficerów, a następnie zaczęli Niemcy metodycznie zwalczać polskich partyzantów z AK, niszcząc na Mazowszu wieś po wsi.

Akcja w Borzęcinie Dużym

W Borzęcinie Dużym, celem wsparcia walczących w Warszawie Powstańców, polscy partyzanci z Grupy AK „Kampinos” dnia 7 sierpnia 1944 roku zaatakowali niemiecki skład amunicji i broni. Ten niemiecki skład był ulokowany w remizie straży pożarnej oraz na plebanii kościoła pod wezwaniem św. Wincentego Ferreriusza.

Niestety niemieckiej broni nie udało się zdobyć. Akcja AK zakończyła się niepowodzeniem polskich partyzantów, z których wielu wówczas poległo.

Represje wymierzone w cywilów - Polaków niemieccy żołnierze z Wehrmacht rozpoczęli już następnego dnia. Dnia 8 sierpnia 1944 r. niemiecki Wehrmacht dokonał w Borzęcinie Dużym masakry. Tego dnia Niemcy wjechali do wsi czołgami, które jadąc przez wieś na oślep strzelały do polskich domów, w których byli tylko cywile.

Następnie Niemcy spędzili polskich mieszkańców wsi w jedno miejsce. Potem niemieccy żołnierze z tłumu cywili wybrali chłopców i mężczyzn, których na miejscu rozstrzelali. Niemcy zamordowali tego dnia 46 Polaków we wsi Borzęcin Duży, wśród nich część stanowili uciekinierzy z Warszawy.

Tych mieszkańców wsi Borzęcin Duży, którzy przeżyli ten dzień, Niemcy zabrali na przymusowe roboty do Niemiec (w okresie 1939 do 1945 roku Niemcy przymusowo do Niemiec wywieźli na roboty ponad 2 mln Polaków).

fot. Piotr Wujec AD 2023

Otoczenie kościoła

Otoczenie kościoła w Borzęcinie Dużym jest ciekawe. Składa się z pięknych starych drzew, które swoim wyglądem dodają wczesną wiosną uroku temu miejscu. Jest w starodrzewie coś intrygującego, przyciągającego oko.

fot. Piotr Wujec AD 2023

fot. Piotr Wujec AD 2023

fot. Piotr Wujec AD 2023

Podsumowując zwracam uwagę na dwie kwestie:

1) jak wiele jadąc przez Mazowsze mijamy pięknych kościołów,

2) jak wielką rolę w rozwoju polskiej sztuki i architektury odgrywają zabytki budownictwa sakralnego, szczególnie katolickie.

Dziękuję za uwagę

Piotr Wujec

https://piotrwujec.pl/kilka-slow-od-siebie/