Kampinos i jego kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Mazowsze cz. 22. Christian heritage.

Kampinos i jego kościół 

pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

autor Piotr Wujec

Jadąc z Warszawy do Sochaczewa drogą nr 580 mija się miejscowość Kampinos, która większości z nas Polaków kojarzy się z Puszczą Kampinoską. Warto jadąc przez Kampinos w kierunku Sochaczewa uważnie patrzeć w lewo, gdyż po drodze mija się piękny, zabytkowy, o ładnej bryle, drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kampinosie.

Kampinos - kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
fot. Piotr Wujec

W moich wpisach serii Christian heritage (Chrześcijańskie dziedzictwo) skupiam się na bryłach (kształtach zewnętrznych) kościołów / cerkwi / zborów oraz na ich historii, tak też będzie tym razem.

Wprowadzenie

Wieś Kampinos

Kampinos to wieś położona na obszarze historycznej Ziemi Sochaczewskiej, będącej jedną z 15 historycznych ziem mojego rodzinnego Mazowsza. Najbardziej znane z historii miasta Ziemi Sochaczewskiej to obok Sochaczewa Łowicz i Mszczonów.

W okresie gdy został zbudowany drewniany kościół w Kampinosie Ziemia Sochaczewska należała do Województwa Rawskiego.

Województwo Rawskie istniało w latach 1462-1793 w ramach Królestwa Polskiego (Korony Polskiej - po Unii Lubelskiej jednej z dwóch części składowych Rzeczpospolitej), obejmując: Ziemię Gostynińską, Ziemie Rawską oraz Ziemię Sochaczewską. Niestety, o czym już napisałem na moim blogu nie raz, reforma administracyjna Polski z 1999 roku podzieliła nasz kraj na województwa bez oglądania się na historię, faktyczne regiony lub ziemie polskie, po prostu wygrała polityka nad rozsądkiem...

Więcej o Mazowszu napisałem w tym moim wpisie:

https://wujec.blogspot.com/2023/01/mazowsze-krotko-o-historii.html

Historia wsi

Kampinos jest wsią założoną przez księcia mazowieckiego prawdopodobnie w XIV w. Powstała ta wieś blisko wydm pokrytych krzewami, trawami, a sporadycznie jedynie lasami Puszczy Kampinoskiej (zalesienie wydm nastąpiło metodycznie dopiero od lat 50 XX w., czyli od momentu powstania Kampinoskiego Parku Narodowego).

Z powodu bliskości wydm wieś nosiła początkowo nazwę Białe Miasto.

Skąd nazwa „miasto” skoro dziś to wieś?

W 1414 roku Książę Mazowiecki nadał Kampinosowi (wówczas Białemu Miastu) prawa miejskie, było to miasto książęce w ramach Księstwa Mazowieckiego rządzonego aż do XVI w. przez polską dynastię Piastów.

Po wchłonięciu Księstwa Mazowieckiego przez Koronę Polską (1526 roku) miejscowość ta zaczęła być wymieniana w źródłach historycznych jako wieś od roku 1579 - wówczas już od stu lat Kampinos był w Królestwie Polskim.

W 1476 roku Kampinos wraz z Ziemią Sochaczewską został oderwany od Księstwa Mazowieckiego i włączony do Korony Polskiej rządzonej przez litewską dynastię Jagiellonów, z naruszeniem prawa mimo protestów obu książąt mazowieckich.

Powód?

Litewska dynastia Jagiellonów (ze stratą dla ziem polskich skupiona wyłącznie na sprawach wschodnich czyli swoich ziem, o które walczyła za pomocą polskich żołnierzy z powodu małego zaludnienia Wlk. Ks. Litewskiego) metodycznie - z lęku przed polską dynastią Piastów mazowieckich – starała się osłabiać stopniowo Mazowsze, mimo lojalności Mazowsza wobec Korony Polskiej.

W rękach Jagiellonów Kampinos był wielokrotnie oddawany przez króla w zastaw na potrzeby pożyczek dla Korony, niestety w zakresie spraw skarbu, Jagiellonowie radzili sobie kiepsko, w sumie to skarb Korony Polskiej (Królestwa Polskiego) finansował utrzymanie polskich wojsk walczących o granice Wlk. Ks. Litewskiego…

Wieś Kampinos składała się w XVI w. z folwarku, karczmy i kilkunastu domów, do tego dochodził młyn w wiatraku na terenie tej wsi. Istotnym jest fakt, że przez Kampinos przechodził ważny trakt mazowiecki z miasta Warszawa (Ziemia Warszawska) przez zamek w Sochaczewie kierując się na Wielkopolskę i Kujawy.

Kampinos odegrał ważną rolę podczas Insurekcji Kościuszkowskiej, to we wsi Kampinos 29 września 1794 roku, podczas zjazdu obywateli Ziemi Sochaczewskiej, uroczyście został podpisany przez szlachtę tej ziemi akt przystąpienia do powstania, niestety stłumionego przez Rosję i Prusy.

Z biegiem czasu unosi się grunt wokół zabytków, w tym kościoła w Kampinosie, co widać na przykładzie tego okna. fot. Piotr Wujec

Po Trzecim Rozbiorze Kampinos podobnie jak Warszawa i większość Mazowsza znalazł się w Zaborze Pruskim. Prusacy Kampinos włączyli do pruskiego Królewskiego Urzędu Leśnego.

Dzięki pokonaniu Prus przez Francję (Cesarz Napoleon) Kampinos oraz Ziemia Sochaczewska znalazł się w ramach rządzonego przez Polaków Księstwa Warszawskiego.

Po upadku Napoleona Kampinos trafił do Zaboru Rosyjskiego w ramach Królestwa Polskiego, którego królem był Car Rosji.

Dlaczego car był królem Polski?

Nasz polski ostatni król, niestety był Masonem, chodzi o Stanisława Augusta Poniatowskiego, który zdradzając Wojska Korony skutecznie zatrzymujące atak wojsk Rosji na rzece Bug walcząc w obronie Konstytucji 3 Maja, ten król i mason - nagle poddał się i abdykował na rzecz Rosji oddając carowi koronę polską!!!

W okresie Powstania Styczniowego Kampinos identycznie jak inne wsie puszczańskie wspierał polskich powstańców. Więcej o walkach w Puszczy Kampinoskiej napisałem w tym moim wpisie z 2017 r.:

https://wujec.blogspot.com/2017/10/1863-walki-w-puszczy-kampinoskiej.html

O patriotyzmie mieszkańców Kampinosu przypomina piękna wykonana w wapieniu pochodząca z 1865 roku figura Matki Bożej stojąca przed kościołem. Ta figura została ufundowana przez mieszkańców Kampinosu w hołdzie odważnym Powstańcom Styczniowym.

fot. Piotr Wujec AD 2023

fot. Piotr Wujec AD 2023

W okresie okupacji niemieckiej 1939-1945 r. welkim okrucieństwem w Kampinosie wykazali się niemieccy żandarmi stacjonujący w tej wsi. Niemcy kazali Polakom z Kampinosu oraz okolicznych wsi nosić specjalne opaski z daleka pokazujące, że są podludźmi, jakimi dla Niemców byliśmy my Polacy. Dokonywali też Niemcy licznych egzekucji rozstrzeliwując mieszkańców wsi położonych w obrębie parafii Kampinos i z samego Kampinosu.

Przypominam, że w ramach metodycznej niemieckiej polityki zmierzającej do zmniejszania liczby Polaków, obok metodycznego mordowania Polaków w niemieckich KL, to Niemcy na polskich chłopów w GG nałożyli:

- wysokie kontrybucje w postaci obowiązkowych dostaw żywności, gdy wieś ich nie dostarczyła Niemcom to Niemcy rozstrzeliwali kilku mieszkańców wsi lub palili jedno z gospodarstw,

- obowiązek dostarczania przez każdą ze wsi (gromad) młodych Polaków, w ilości wskazanej przez Niemców - robotników przymusowych dla niemieckiego przemysłu lub rolnictwa w Rzeszy Niemieckiej, 

o ile wójt lub sołtys nie dał ludzi w ilości oczekiwanej przez Niemców, to niemiecka żandarmeria wchodziła do wsi, paliła jedno z obejść zabijając wszystkich w tym gospodarstwie mieszkających Polaków w tym dzieci…

Otoczenie kościoła

Obok kościoła w Kampinosie znajduje się szereg ciekawych nagrobków, które warto zobaczyć.

fot. Piotr Wujec AD 2023

Kościół we wsi Kampinos

Pierwsze adnotacje w źródłach historycznych o kościele w Kampinosie są z 1540 roku, tym samym historycy zakładają, że kościół w tym miejscu był znacznie wcześniej, już w okresie Średniowiecza. 

W opisie dóbr Kampinos pochodzącym z 1661 roku jest wymieniony kościół obok 18 domów, folwarku i karczmy. Mało wiemy o bryle tego dawnego kościoła w Kampinosie.

Drewniany kościół w Kampinosie

Obecnie istniejący w Kampinosie kościół został zbudowany w latach 1773 – 1782.

Zaprojektował kościół warszawski architekt Lobe, brak w źródłach imienia tego architekta.

Budowa tego pięknego rzymskokatolickiego kościoła odbyła się z inicjatywy dwóch księży: rozpoczęcie budowy zawdzięczamy inicjatywie ks. Forszenta, zaś zakończenie to zasługa ks. Żegockiego.

Konsekracja kościoła miała miejsce 15 lipca 1791 roku.

Kościół ładnie wygląda od strony drogi Sochaczew - Warszawa, sami Państwo zobaczą:

fot. Piotr Wujec AD 2023

Dzwonnica widoczna na poniższym zdjęciu powstała już w XX w. Powstała ona przed wybuchem I Wojny Światowej po tym gdy Rosjanie znieśli na początku XX w. wydany po Powstaniu Listopadowym carski ukaz (decyzję) zakazujący budowania katolickich świątyń na ziemiach polskich dawnego Królestwa Polskiego, zakaz ten nie dotyczył synagog, cerkwi i zborów, lecz tylko miał dotykać Katolików, z tego prostego powodu, że polski Kościół Katolicki był ostoją polskości.

Poruszając temat dzwonnicy zbudowanej na początku XX w. warto napisać o skonfiskowaniu przez Niemców dzwonów z kampinoskiego kościoła.

W 1945 roku parafianie kupili nowe dzwony w miejsce ukradzionych przez Niemców.

fot. Piotr Wujec AD 2023

fot. Piotr Wujec AD 2023

Bryła kościoła

Bryła kościoła w Kampinosie jest piękna. Obrys jest prostokątny.

Kościół ma piękne proporcje.

Kościół jest zbudowany w stylu polskiego baroku z użyciem sosny pozyskanej z wyrębu starodrzewia.

Moim zdaniem jest on równie uroczy z każdej strony, sami zobaczcie.

fot. Piotr Wujec AD 2023

fot. Piotr Wujec AD 2023

Piękne obie wieże są w stylu klasycyzującym patrząc na ich zwieńczenie.

fot. Piotr Wujec AD 2023

Podsumowanie 

Wieś Kampinos to świadek tragicznej historii mojego kraju polecam zwiedzenie tego kościoła każdemu Polakowi, daje to do myślenia o polskiej wysokiej kulturze materialnej oraz duchowej.

Obok kościoła jest uroczy park i historyczne piękne dwa dęby.

Moim zdaniem warto poznawać naszą polską historię i zabytki polskiej myśli architektonicznej, gdyż mamy my Polacy powody do dumy z powodu naszej kultury, materialnej też! 

Moim zdaniem wiosną 2023 roku pięknie się prezentował Kościół pw. NMP w Kampinosie.

Jak Państwo sądzicie?

Dziękuję za uwagę

Piotr Wujec

https://wms.edu.pl/piotr-wujec-o-mnie/