Zabytkowy cmentarz greckokatolicki w Lubyczy Królewskiej. Christian heritage.

Na Roztoczu polecam każdemu zainteresowanemu architekturą i historią wizytę na starym cmentarzu greckokatolickim (unickim) w Lubyczy Królewskiej z drewnianą dzwonnicą. Co ciekawe przeniesioną do Lubyczy Królewskiej ze wsi Teniatysk, na miejsce podobnej drewnianej dzwonnicy przeniesionej do Lublina.

Cmentarz grekokatolicki w Lubyczy Królewskiej AD 2023. fot. Piotr Wujec

Krótko o miejscowości

Lubycza Królewska jest miastem (siedzibą gminy) położonym w Województwie Lubelskim na obszarze Ziemi Bełskiej będącej częścią historycznej Rusi Czerwonej. Miejscowość ta została założona na prawie wołoskim w 1420 roku, na obszarze Księstwa Bełskiego, które wówczas od ponad 30 lat należało do Księcia Mazowieckiego (od 1388 r. do 1462 r.).

Ziemia Bełska była intensywnie zasiedlana w średniowieczu przez Mazowszan (Mazurów), więcej o Mazowszu w tym moim wpisie:

https://wujec.blogspot.com/2023/01/mazowsze-krotko-o-historii.html

Mieszkańcy

W samej Lubyczy Królewskiej od XVIII w. większość ludności zaczęli stanowić Żydzi. Żydzi stanowili ponad 80% mieszkańców Lubyczy Królewskiej do czasu wymordowania Żydów przez Niemców podczas II Wojny Światowej. Obok Żydów Lubycze Królewską zamieszkiwali w okresie II RP Ukraińcy i w niewielkiej liczbie Polacy.

Po 1945 roku Polacy stanowią większość mieszkańców, na skutek 

- wymorodwowania Żydów przez Niemców,

- akcji Wisła (przesiedlenie Ukraińców na Pomorze i Mazury),

- wysielenia z Ukraińskiej SRR masowo wszystkich Polaków do Polski.

Kiedy Lubycza znalazła się w Polsce?

Lubycza Królewska wraz z Księstwem Bełskim została włączona do Królestwa Polskiego w 1462 roku stając się wsią królewską (królewszczyzną), otrzymując prawa miejskie w latach 1759-1787. 

Ze zbiorów autora, zaznaczyłem obszar Ziemi Bełskiej.

Po włączeniu do Polski od XV w. Księstwo Bełskie stało się jedną z ziem Korony Polskiej, tj. Ziemią Bełską, aż do Rozbiorów.

Cmentarz grekokatolicki w Lubyczy Królewskiej AD 2023. fot. Piotr Wujec

W okresie Zaborów Lubycza stała się istotną stacją kolejową, o czym napisałem w tym moim wpisie:

https://wujec.blogspot.com/2023/02/lubycza-krolewska-136-lat-tradycji.html

W okresie II RP Lubycza Królewska była na obszarze Polski w Województwie Lwowskim.

Po 1945 roku połowa Ziemi Bełskiej miała pozostać częścią Polski, zgodnie z traktatem pokojowym. Polska utraciła w 1945 roku olbrzymie obszary na rzecz Ukraińskiej SRR, Litewskiej SRR, Białoruskiej SRR, przypominam:

II RP miała powierzchnię ponad 388 tys km kw.,

obecnie Polska ma ok 312 tys km kw.

Niestety na Ziemi Bełskiej odkryto pokłady węgla. Wówczas komunistyczne władze Polski uległy Rosji Sowieckiej i w 1951 roku zgodziły się na korzystną dla Ukraińskiej SRR zmianę granicy. Mianowicie Polska oddała Ukraińskiej SRR żyzny, mający do tego złoża węgla obszar Ziemi Bełskiej, wraz z zamkiem Bełz (o powierzchni porównywalnej z miastem Warszawa) w zamian za otrzymane od Ukraińskiej SRR bezludzie w Bieszczadach…

Ziemie Polski (Ziemia Bełska) oddane w 1951 roku Ukraińskiej SRR na skutek umowy z Rosją Sowiecką, żróło domena publiczna.

W granicach Polski pozostała wówczas Lubycza Królewska.

Ujęty na moich zdjęciach cmentarz greckokatolicki jest wart zobaczenia z dwóch powodów:

- więźby, konstrukcji i uroku wieży (dzwonnicy),

- unikatowych bruśnieńskich nagrobków.

Na tym cmentarzu do momentu rozbiórki w 1988 r. od 1785 roku stała drewniana cerkiew pw. św. Paraksewy. 

Proszę zobaczyć jak w lutym 2023 ciekawie prezentują się zabytki na tym cmentarzu.

Cmentarz grekokatolicki w Lubyczy Królewskiej AD 2023. fot. Piotr Wujec

Cmentarz grekokatolicki w Lubyczy Królewskiej AD 2023. fot. Piotr Wujec

Cmentarz grekokatolicki w Lubyczy Królewskiej AD 2023. fot. Piotr Wujec

Cmentarz grekokatolicki w Lubyczy Królewskiej AD 2023. fot. Piotr Wujec

Cmentarz grekokatolicki w Lubyczy Królewskiej AD 2023. fot. Piotr Wujec

Cmentarz grekokatolicki w Lubyczy Królewskiej AD 2023. fot. Piotr Wujec

Podsumowując

Zabytkowe cmentarze są warte zwiedzenia gdyż dużo mówią ich nagrobki o historii danej ziemi i jej mieszkańców, jak pokazywał, np. ten mój wpis:

https://wujec.blogspot.com/2023/03/cmentarz-olendrow-w-wilkowie-nad-wisa.html

Dziękuję za uwagę

Piotr Wujec

https://wms.edu.pl/piotr-wujec-o-mnie/