Kościół Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce. Ziemia Bełska. Województwo Lubelskie. Christian heritage.

 

Kościół Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce. 

Ziemia Bełska. 
Województwo Lubelskie.

 

Kościół Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce jest ciekawy gdyż w swojej bryle łączy style prawosławne, unickie i katolickie, był on w swojej historii świątynią każdego z ww. rodzajów chrześcijańskich kościołów.

Kościół Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce. fot. Piotr Wujec

 

Podczas Zaborów na miejsce drewnianej cerkwi unickiej, prawosławni w 1890 roku zbudowali murowaną cerkiew. 

Stało się tak po przejęciu przez prawosławnych wszystkich unickich cerkwi, na skutek decyzji rosyjskiego cara (Rosjanie są prawosławni).

Wówczas dla Rosjan  

projekt bryły cerkwi (1890) zaprojektował:

Wiktor Syczugow.

Po wybuchu Pierwszej Wojny Światowej w 1914 roku na rozkaz Cara Rosji wielu prawosławnych uciekło z Ziem Polskich. Opisałem to w tym moim wpisie:

https://wujec.blogspot.com/2023/03/cerkiew-pod-wezwaniem-narodzenia.html

Po zakończeniu Zaborów (1918) przebudowano bryłę tego budynku pod kontem zmiany cerkwi na kościół katolicki. Koszty odkupienia tego kościoła od prawosławnych pokrył ród Tyszkiewiczów.

Projekt wieży kościoła (1925) opracował:

Edward Kranz.

Historia tego kościoła, jest podobna do historii zamojskiego Kościoła pw. Św. Mikołaja, który opisałem w tutaj:

https://wujec.blogspot.com/2023/03/koscio-sw-mikoaja-kusi-oko-widokami.html

Historia Kościoła Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce jest też opisana na tablicy informacyjnej koło kościoła, widocznej na zdjęciu poniżej.

Kościół Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce. fot. Piotr Wujec

 

Mając na uwadze ufundowanie pierwszej cerkwi unickiej w tym miejscu (w Tarnawatce) przez polskiego króla Jana III Sobieskiego warto się zastanowić nad tym jak wiele budowli sakralnych zawdzięczamy w Polsce temu królowi i Jego pochodzącej z Francji żonie królowej Marii Kazimierze de La Grange d’Arquien, kilka z tych obiektów opisałem już na moim blogu:

https://wujec.blogspot.com/2022/11/marie-mont-gora-marii-koscio-pw-matki.html

https://wujec.blogspot.com/2022/08/dla-jednych-reduta-56-dla-innych-koscio.html

https://wujec.blogspot.com/2022/07/klasztor-oo.html

Król Polski Jan III Sobieski (pogromca islamskiej armii Turków Osmańskich pod Wiedniem) i Jego żona Maria Kazimiera de La Grange d’Arquien byli gorliwymi katolikami, a mimo to to ten polski król stawiał cerkwie dla unitów, a po pokonaniu muzułmanów pod Wiedniem nadał szlachectwo mieszkającym w Polsce Tatarom wyznającym islam (tym co walczyli w tatarskich chorągwiach armii Królestwa Polskiego), bez wymagania od nich przejścia na chrześcijaństwo. Może był tak tolerancyjny z tego powodu, że Jan III Sobieski był pierwszym Polakiem od wieków, który został Królem Polski, w miejsce do tej pory rządzących obcych dynastii (szwedzkich Wazów, litewskich Jagiellonów).

Odwaga i romantyzm niesienia pomocy chrześcijanom widoczny w działaniach Polaka Króla Jana III Sobieskiego niestety był dla Królestwa Polski (Korony) bardzo kosztowny. Przypominam, że wbrew obietnicom składanym Polakom przed odsieczą - ani Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego, ani Austria – te kraje nic, a nic Polsce nie zwróciły za kosztowną dla Polski pomoc dla Wiednia (udana Odsiecz Wiedeńska).  

Z drugiej strony ja doceniam, że ten polski król i Jego żona zbudowali wiele kościołów i cerkwi, odgrywając dużą role w rozwoju polskiej architektury i sztuki. 

Piękna jest bryła Kościoła Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce.

Kościół Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce. fot. Piotr Wujec

Kościół Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce. fot. Piotr Wujec

Urok starych ławek. Kościół Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce. fot. Piotr Wujec

fot. Piotr Wujec

 

Jak tam dojechać?

Jadąc z Zamościa w kierunku Tomaszowa Lubelskiego drogą E372 przed wsią Tarnawatka widać po prawej ręce kilkaset metrów od drogi ładny kościół na wzgórzu. Warto zobaczyć ten kościół. W tym celu wjeżdżając do wsi Tarnawatka na pierwszym skrzyżowaniu należy skręcić w prawo.

 fot. Piotr Wujec

 

Jadąc do Kościoła Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce ma się po prawej ręce ładne widoki, zobaczcie sami.

 

Kościół Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce. fot. Piotr Wujec

Moim zdaniem uroczy dojazd do Kościoła Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce. fot. Piotr Wujec

 

Wieś Tarnawatka

Po raz pierwszy nazwa Tarnawatka pojawiła się w zapisach w 1531 roku, jako wieś w Ziemi Bełskiej. Za szczególne zasługi w walkach z Moskwą, Tatarami i Wołoszą (najazdy Wołoskie, dziś Ks. Wołoskie to Mołdawia) od 1567 roku wieś Tarnawatka stała się własnością Stanisława Zamoyskiego, nadaną mu przez króla Zygmunta Augusta (dynastia Jagiellonów). 

Do dziś we wsi Tarnawatka jest dużo uroczych budynków. 

Piękno starych budynków. fot. Piotr Wujec

Tarnawatka fot. Piotr Wujec

Podobno Tarnawatka została założona na, tzw. „prawie wołoskim” na początku XVI wieku. Wieś ta organizacyjne początkowo należała do starostwa bełskiego, w Ziemi Bełskiej (zależnej przez długi czas od Księstwa Mazowieckiego, potem od XIV w. część Księstwa Mazowieckiego, a następnie od 1466 r. część Korony Polskiej). Po włączeniu tych ziem do Korony Polskiej od 1466 roku wieś ta była usytuowana w Województwie Bełskim. Nawet z czasem w Województwie Bełskim utworzono odrębne starostwo tarnawackie.

Tragiczne były losy Polaków jesienią 1939 roku w okolicy Tarnawatki. 

Jesienią 1939 roku po klęsce Wojska Polskiego piechotą, bez broni, w okolicy Tarnawatki 12 młodych Polaków (podchorążych rezerwy) wracało do Lwowa (Lwów był zamieszkany do września 1939 roku w 65-70% przez Polaków, 20-25% Żydów i raptem 5% Ukraińców oraz kilka procent Ormian). Na noc ci młodzi Polacy zatrzymali się w opuszczonej stodole koło wsi Tarnawatki.  

Gdy Polacy spali to Ukraińcy zamknęli stodołę z Polakami w środku, a potem ją podpalili. Tych rannych Polaków, co uciekli z płonącej stodoły to miejscowi Ukraińcy zabijali na miejscu. Ocalał tylko jeden polski podchorąży, który podczas tej ukraińskiej napaści wyskoczył z poddasza płonącej stodoły i się schował przed ukraińskimi chłopami w budzie dla psa. To on opisał potem okrucieństwo Ukraińców... 

Gdy zjechałem te tereny w lutym 2023 r. (mój program "CPK TO NIE TYLKO LOTNISKO" wms.edu.pl) to od wielu Polaków z Ziemi Bełskiej, usłyszałem liczne historie o okrucieństwie, doświadczanym przez Polaków. To jest smutne lecz takie są fakty. Mimo to Polacy z jakimi rozmawiałem pomagali Ukraińcom.  

Podziwiam Polaków z Województwa Lubelskiego, że pomagali Ukraińcom po 24 lutego 2022 r. (wojna na Ukrainie) mimo tych rodzinnych złych doświadczeń.

 

W 1900 r. wieś Tarnawatka została sprzedana przez ród Działoszyckich rodowi Tyszkiewiczów, o pałacu Tyszkiewiczów w Tarnawatce napiszę osobny wpis.

Po zdobyciu władzy w Polsce przez komunistów, na skutek decyzji komunistycznego PKWN, majątek Tyszkiewiczów bez odszkodowania przeszedł na własność Skarbu Państwa (czyli został zrabowany).

 

PKWN

Co oznacza skrót PKWN?

PKWN to Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego – był to utworzony w lipcu 1944 roku przez Stalina samozwańczy komunistyczny rząd „polski”, który dzięki wsparciu militarnemu ze strony Rosji przejął władzę w Polsce, zajmowanej od 1944 roku przez Armię Czerwoną. Główną gazetą komunistycznego PKWN była „Rzeczpospolita”, która była organem propagandowym komunistów.

PKWN, ta samozwańcza władza komunistyczna, zrzekł się polskich Kresów na rzecz SRR Ukrainy, SRR Białorusi oraz SRR Litwy. Najgorsze jest to, że ci „polscy” komuniści zrzekli się więcej polskich ziem niż tego oczekiwały od komunistów trzy mocarstwa, które zdradziły Polskę w 1943 roku podczas Konferencji w Teheranie, czyli: ZSRR, USA, Wlk. Brytania.

 

Reasumując

Warto zobaczyć Kościół Świętych Piotra i Pawła w Tarnawatce, gdyż:

- jest on malowniczo położony,

- ma ładną bryłę,

-  jego historia oddaje złożone dzieje Ziemi Bełskiej i naszej Polski.

 

Dziękuję za uwagę

Piotr Wujec

https://wms.edu.pl/