Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie. Christian heritage.

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie

Wprowadzenie

Idąc z ul. Długiej w Krakowie na Rynek, idzie się ulicą Sławkowską, mijając po prawej zabytkowy Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka. Przykuwa wzrok ten średniowieczny kościół niejako „tyłem” ustawiony absydą do ulicy Sławkowskiej. Natomiast kruchta jest z boku od strony ulicy Św. Marka. Ma ten kościół niesamowitą bryłę z innej epoki. Wręcz jego bryła mówi „wejdź”, „zatrzymaj się”, „zwolnij”, tak też uczyniłem…

Tradycyjnie w serii Chrześcijańskie Dziedzictwo opisuję bryły i historie chrześcijańskich świątyń, tak też uczynię w tym wypadku.

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

Od strony ul. Sławkowskiej, przy Kościele św. Marka jest piękny ołtarz ze sceną ukrzyżowania Pana Jezusa, warto mijając go się przeżegnać i pomyśleć, jak wiele my Polacy, w naszej narodowej kulturze, zawdzięczamy Kościołowi Katolickiemu.

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

Historia Kościoła św. Marka Ewangelisty

Według zapisów kronikarza Jana Długosza pierwszy kościół murowany w tym miejscu miał powstać już w roku 1263. Tymczasem badania archeologiczne datują powstanie ceglanego kościoła w początkach XIV wieku.

Kościół powstał dla Marków…

Kościół św. Marka Ewangelisty ufundowała w Krakowie żona Bolesława Wstydliwego św. Kinga, zbudowano go …. dla „Marków”. Zakonników św. Augustyna - zwanych w Polsce od imienia patrona ich kościoła “Markami” - sprowadził z Czech do Krakowa książę Bolesław Wstydliwy w roku 1257.

Kościół Św. Marka miał pecha do kataklizmów:

- 1397 r. został częściowo spalony;

- 1443 r. został zniszczony przez trzęsienie ziemi;

- 1494 r. strawił kościół pożar;

- w XVI w. kościół ten płoną aż trzy razy w latach: 1528, 1544, 1589.

Ten krakowski kościoł, podobnie jak inne na obszarze każdego z trzech zaborów, odczuł skutki prześladowań polskiego kościoła katolickiego. Wielokrotnie na moim blogu przypominałem prześladowanie Kościoła Katolickiego podczas Zaborów:

https://wujec.blogspot.com/2023/04/koscio-swietych-piotra-i-pawa-w.html

https://wujec.blogspot.com/2022/11/marie-mont-gora-marii-koscio-pw-matki.html

https://wujec.blogspot.com/2022/08/dla-jednych-reduta-56-dla-innych-koscio.html

https://wujec.blogspot.com/2022/07/klasztor-oo.html

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

Po co pisać o prześladowaniach?

 

Podejście Zaborców do polskiego kościoła katolickiego miało wpływ na stan zabytków - kościołów lub klasztorów, gdyż to polski Kościół Katolicki utrzymywał takie zabytkowe kościoły. 

Kościoly katolickie oddane przez zaborców, czy to Ukraińcom (grekokatolikom) w Cesarstwie Austryjackim, czy Rosjanom lub Białorusinom (prawosłanym) w Cesarstwie Rosyjskim, w wielu wypadkach traciły wiekową bryłę, zabytkowe elementy ulegając przebudowie pod kontem zapotrzebowania rytu wschodniego, innego od naszego zachodniego.

 

Jak było w Zaborze Austryjackim? 

Inaczej niż sądzi wielu Polaków jakoby tam była tolerancja. 

Identycznie jak w zaborach pruskim i rosyjskim, też w zaborze austriackim, katolicy Austriacy robili co mogli celem wyeliminowania polskiego Kościoła Katolickiego. 

Przypominam - Kraków od 1846 roku był w Zaborze Austriackim - stało się tak po upadku Rzeczpospolitej Krakowskiej, po tym jak austriaccy żołnierze rozstrzelali polską katolicką procesję podczas, tzw. Powstania Krakowskiego.

Metodyczne działania Austryjaków

Celem doprowadzenia do upadku Polskiego Kościoła Katolickiego władze Cesarstwa Austrii, już od przełomu XVIII I XIX wieku rozpoczęły kasowanie polskich zakonów katolickich. W XIX wieku celem wsparcia żywiołu ruskiego Austriacy konfiskowali bez odszkodowania katolickie kościoły i zakony, zabierane kościoły przekazywali Austriacy na cerkwie dla Rusinów, dziś zwanych Ukraińcami, np. we Lwowie, w Przemyślu, itd.

W XIX wieku Austriacy skasowali polski Zakon św. Augustyna, mając na uwadze wielkie jego zasługi dla polskiej kultury. Niestety zawsze siłom wrogim polskości katolickie zakony przeszkadzały.

Odniesienie do XX w.

I tutaj mała pochwała dla komunnistycznych władz PRL - od 1956 roku w dużej mierze składających sie z Polaków - mianowicie doceniając rolę katolicyzmu dla polskiej kultury, komuniści Polacy po 1956 roku tolerowali istnienie w Polsce zakonów katolickich, brak było takiej tolerancji u Austryjaków, Niemców i Rosjan. 

Jak widać na ww. przykładzie Polaków komunistów z okresu PRL po 1956 roku - jednak cechą Polaków jest tolerancja i szacunek dla Kościoła Katolockiego, jest to jednocześnie cecha, której brakuje u obcych.

Skutki polityki Austryjaków  

Kościół Św. Marka po kasacji zakonu Augustynów władze austriackie przekazały dla księży emerytów. Dlaczego?

Zgodnie z intencją austriackiego zaborcy polski Kościół Katolicki miał za mało środków aby dbać o remonty zabytkowych kościołów, dotyczyło to też Kościoła Św. Marka w Krakowie. Tym samym dla Austryjaków była nadzieja na zanikanie śladów polskiego dziedzictwa. 

Z powodu braku prac remontowych chylił się ten kościół ku upadkowi w XIX w., gdyż ostani remont był w okresie Rzeczpospolitej Krakowskiej, a kolejny dopiero w 1898 r., gdy Austria lekko odpuściła sobie zamordyzm wobec Polaków.

Ciekawa kulturalna informacja

Z ciekawych rzeczy, jako były czytelnik paryskiej „Kultury” wspomnę jedną

W Kościele Św. Marka jest Instytut Liturgiczny im. bł. Michała Giedroycia.

Został on powołany przez ówczesnego biskupa Karola Wojtyłę w 1961 roku. Wielkie są zasługi Ojca Świętego Jana Pawła II dla Polski, tym samym niszczenie Jego wizerunku jest niestety oczywistym działaniem dla wszystkich antypolskich sił.

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

Architektura

Kościół Św. Marka był początkowo dwunawowy.

Miał wydłużone prezbiterium. Był dwunawowy do czasu przebudowy w XVI wieku na trzynawowy, jakim jest obecnie. Natomiast przebudowy dokonane w XVII w. Sprowadzały się do poszerzenia przyziemia wieży wraz z stworzeniem w niej kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej. 

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

Do dziś są ciekawe, warte zobaczenia, nawy boczne wówczas zbudowane.

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

W XVII wieku posadowiono nowy ołtarz Kościoła Św. Marka i piękny nagrobek Michała Giedroycia.

Wiek XVIII przyniósł zaś wkomponowanie w dotychczasową bryłę Kościoła Św. Marka nowych późnobarokowych ołtarzy bocznych.

Ponadto kościół ten posiada piękną kruchtę, widoczną na moich poniższych zdjęciach, w której jest wzruszająca tablica dla jedynego naprawdę nam Polakom przyjaznego narodu, czyli dla Węgrów.

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

Zrozumieć kontekst

Przypominam fala ludobójstwa dokonywanego na Polakach rozpoczęła się we wrześniu 1939 roku, wówczas dziesiątki tysięcy Polaków z Małopolski Wschodniej uciekało przed Ukraińcami i Sowietami na Węgry. 

Węgrzy ochronili dziesiątki tysięcy Polaków w Małopolsce oraz na Wołyniu przed Ukraińcami podczas tzw. Rzezi Wołyńskiej (ludobójstwa dokonanego na Polakach przez Ukraińców).

Węgrzy, zarówno rząd węgierski, jak i cywile oraz żołnierze, zwykli Węgrzy z własnej inicjatywy pomagali Polakom, bez oglądania się na krytykę ze strony Niemiec (III Rzeszy), Niemcy teoretycznie byli sojusznikiem Węgier (Królestwa Węgier).

Warto aby każdy Polak pamiętał ilu naszych rodaków zawdzięczało życie pomocy ze strony Węgrów, bezinteresownej pomocy.

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

Architektura dziś

Dziś Kościół pw. Św. Marka jest trójnawową bazyliką posiadającą ładne empory nad nawami bocznymi. Ładnie wygląda nawa środkowa, nawa środkowa jest wyższa od bocznych. Wyróżnia ten kościół to co już napisałem wcześniej - wydłużone prezbiterium, elegancko zamknięte trójboczną ścianą.

Wieża niejako otacza prezbiterium, wciśnięte „pod” czworoboczną wieżę.

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

Ukrzyżowanie z grupą rzeźb ustawionych w arkadowej niszy Kościoła Św. Marka od ulicy Sławkowskiej przykuwa wzrok. Co ciekawe aż do lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku znajdowały się tu oryginalne gotyckie rzeźby.

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

Około 40 lat temu te zabytkowe rzeźby przeniesiono do świątyni i zastąpiono je widocznymi dziś kopiami. Dobrze, że przy ulicy są kopie w miejsce zabytkowych rzeźb, gdyż od kilku lat mamy plagę niszczenia katolickich rzeźb przez wandali.

We wrześniu kościół ten był niestety zamknięty.

Rozumiem taką decyzję w dobie wielkiej motywowanej politycznie agresji wymierzonej w Kościół Katolicki. W sumie takie zabytkowe świątynie katolickie to miejsca pełne zabytkowych figur, które ktoś może chcieć zniszczyć.

Wówczas z kruchty przez przeszklone zamknięte drzwi zrobiłem kilka zdjęć.

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

Kościół Rzymskokatolicki Św. Marka w Krakowie, fot. Piotr Wujec

Przepraszam rozpisałem się…

Podsumowanie

W październiku miałem przyjemność brać udział w wieczornej czwartkowej mszy odprawianej w Kościele Św. Marka w Krakowie. Kazanie było mądre i zajmujące, sam kościół zrobił na mnie niesamowicie dobre wrażenie.

Podczas tej mszy o przyjęcie w poczet Katolików wystąpiła mówiąca po angielsku murzynka, były ciekawe słowa księdza tłumaczące chętnej do przyjęcia chrztu, czym jest chrzest i chrześcijaństwo…

Wzruszyła mnie cudowna dla uszu oprawa muzyczna mszy.

Po nabożeństwie zobaczyłem schodzącą po schodach, z laską, bez niczyjej pomocy, niewidomą panią, która grała na organach i śpiewała podczas mszy… wzruszający widok. Uspokajam nie zrobiłem wówczas zdjęć, to nie czas i miejsce.

Warto pamiętać, że obok polityki - walki o władzę za wszelką cenę, w tym kosztem Kościoła Katolickiego - są liczne piękne aspekty polskiego Kościoła Katolickiego. 

Jest On kluczowy dla naszej narodowej kultury, był i jest ostoją polskości.

Dziękuję za uwagę

Piotr Wujec

https://piotrwujec.pl/kilka-slow-od-siebie/